ไขมาตรฐานขนาดบ้านกี่ตารางเมตร ทั้งบ้านชั้นเดียวและหลายชั้น

การกำหนด ขนาดบ้าน ไม่ได้เป็นแค่ตัวเลขบนกระดาษ แต่คือหัวใจของการอยู่อาศัยอย่างมีคุณภาพ บ้านที่กว้างเกินไปทำให้สิ้นเปลืองงบก่อสร้างและค่าบำรุงรักษา ส่วนบ้านที่แคบเกินไปก็อาจอึดอัด ไม่ตอบโจทย์อนาคตของครอบครัว ดังนั้นก่อนซื้อหรือปลูกสร้างทุกครั้ง เราจำเป็นต้องรู้ว่า “ขนาดบ้านมาตรฐาน กี่ตารางเมตร” จึงจะพอดี และ “ขนาดบ้านชั้นเดียว” เท่าไรจึงจะใช้งานได้จริง

บทความนี้ยาวกว่า 1 500 คำ จะพาไปเจาะลึกตั้งแต่มาตรฐาน พ.ร.บ.ควบคุมอาคาร ไปจนถึงสูตรคำนวณพื้นที่ใช้สอย พร้อมตารางเปรียบเทียบขนาดบ้านยอดนิยม เพื่อให้คุณตัดสินใจได้อย่างมืออาชีพ

ขนาดบ้านมาตรฐาน กี่ตารางเมตร?

นิยามมาตรฐาน: ในแวดวงสถาปัตยกรรมไทยนิยมแบ่งบ้านตามพื้นที่ใช้สอย (Floor Area) ดังนี้

ประเภทบ้าน	พื้นที่ใช้สอย (ตร.ม.)	จำนวนผู้อยู่อาศัยเหมาะสม	หมายเหตุ
บ้านเล็ก (Compact)	60–120	1–3 คน	ทาวน์เฮาส์/บ้านแฝด เริ่มต้นชีวิตคู่
บ้านมาตรฐาน (Standard)	120–250	3–5 คน	บ้านเดี่ยวรุ่นยอดนิยม
บ้านใหญ่ (Large)	250–400	5–8 คน	มีห้องนอน 4‑5 ห้องขึ้นไป
คฤหาสน์ (Luxury)	400 ขึ้นไป	6 คนขึ้นไป	ที่ดินกว้าง 150 ตร.วา‑1 ไร่

สาเหตุที่ช่วง 120–250 ตร.ม. ถูกเรียกว่า “มาตรฐาน”

• รองรับครอบครัวเดี่ยวไทย (พ่อ‑แม่‑ลูก 1‑2 คน)
• พ.ร.บ.ควบคุมอาคารระบุว่าบ้านเดี่ยวควรเว้นด้านข้าง 2 ม. หลัง 2 ม. และหน้าบ้าน 3 ม. ตีออกมาแล้วที่ดินขั้นต่ำประมาณ 50–60 ตร.วา จะสร้างบ้านได้ 150 ตร.ม. อย่างสบาย
• งบก่อสร้างต่อ ตร.ม. ค่าเฉลี่ย 18 000–22 000 บาท ทำให้งบรวมยังเอื้อมถึง (ประมาณ 3–5 ล้านบาท)

ขนาดบ้านชั้นเดียว: ทางเลือกยอดฮิตยุคหลังโควิด‑19

หลังปี 2563 คนไทยให้ความสำคัญกับพื้นที่แนวนอนมากขึ้น บ้านชั้นเดียวจึงได้รับความนิยมสูงเพราะ

1. ไม่มีบันได สะดวกผู้สูงอายุ เด็กเล็ก
2. จบงานเร็ว โครงสร้างไม่ซับซ้อน ลดต้นทุนคาน‑เสา
3. ปรับรีโนเวตง่าย เมื่อต้องการขยายห้องภายหลัง

ตารางเปรียบเทียบขนาดบ้านชั้นเดียวยอดนิยม

พื้นที่ใช้สอย (ตร.ม.)	ฟังก์ชันมาตรฐาน	ขนาดที่ดินแนะนำ (ตร.วา)	งบก่อสร้างโดยประมาณ*
65–80	2 ห้องนอน 1 ห้องน้ำ ห้องโถง + ครัว	40	1.3–1.7 ล้าน
90–110	3 ห้องนอน 2 ห้องน้ำ	50	1.8–2.4 ล้าน
120–150	3–4 ห้องนอน 2–3 ห้องน้ำ + มุมทำงาน	60	2.6–3.4 ล้าน
160–200	4 ห้องนอน แยกห้องแม่บ้าน และที่จอด 2 คัน	80	3.6–4.5 ล้าน

*อิงค่าแรง‑วัสดุปี 2568

สูตรคำนวณ “ขนาดบ้านพอดี” ฉบับ 3 ขั้น

ขั้น 1: ประเมินจำนวนสมาชิก

• ผู้ใหญ่ 1 คน ใช้พื้นที่ส่วนตัว (ห้องนอน+ตู้เสื้อผ้า) 10–12 ตร.ม.
• เด็ก/วัยรุ่น 8–10 ตร.ม.
• ผู้สูงอายุควรเผื่อทางสัญจรเพิ่ม 1 ตร.ม./คน

ขั้น 2: บวกพื้นที่ส่วนรวม

• ห้องนั่งเล่น 15–25 ตร.ม.
• ครัวไทย 8–15 ตร.ม.
• ที่จอดรถคันละ 12.5 ตร.ม. (2.5 × 5 ม.)

ขั้น 3: เผื่อ 10–15 % สำหรับโถง‑ทางเดิน‑ผนัง

สมมติครอบครัว 4 คน สูตรง่าย

matlabคัดลอกแก้ไข(ผู้ใหญ่ 2 × 12) + (เด็ก 2 × 9) + 20 (ห้องนั่งเล่น) + 10 (ครัว) + 25 (จอด 2 คัน) = 97 ตร.ม.  
เผื่อ 12 % = 108–110 ตร.ม.

ดังนั้นบ้านชั้นเดียว 110 ตร.ม. คือ “ขนาดพอดี” ของครอบครัวตัวอย่าง

ปัจจัยเลือกขนาดบ้านให้เข้ากับไลฟ์สไตล์

1. แผนอนาคต 10 ปี จะมีบุตรเพิ่มหรือดูแลพ่อแม่ย้ายมาอยู่หรือไม่
2. รูปแบบการทำงานแบบ Hybrid หาก Work From Home ควรมีห้องทำงาน 8–12 ตร.ม.
3. กิจกรรมกลางแจ้ง คนรักสวนอาจลดพื้นที่ในอาคารเพื่อเพิ่มสนามหญ้า
4. งบเดินระบบ บ้านใหญ่ขึ้น ค่าไฟ‑ค่าน้ำ‑ค่าส่วนกลางเพิ่มตาม

กฎหมายและข้อกำหนดพื้นที่ก่อสร้างที่ควรรู้

• FAR (Floor Area Ratio) เขตเมืองมักจำกัดที่ 5:1–8:1
• OSR (Open Space Ratio) ต้องเว้นพื้นที่ว่าง 30–50 % ของที่ดินตามโซนสีผังเมือง
• ระยะถอยร่น ด้านหน้า 3 ม. ข้าง‑หลัง 2 ม. สำหรับบ้านสูง ≤ 9 ม.
• ความสูงบ้านชั้นเดียว มักไม่เกิน 6 ม. จึงผ่อนปรนกฎไฟลาม‑ที่จอดได้บางส่วน

รู้ตัวเลขเหล่านี้จะช่วยให้คำนวณ “สูงสุดสร้างได้” บนที่ดินจริง ก่อนจ้างสถาปนิกออกแบบ

เคล็ดลับเพิ่มประสิทธิภาพพื้นที่ในบ้านขนาดกะทัดรัด

• ใช้ แปลน Open‑Plan รวมครัว‑รับประทานอาหาร‑ห้องนั่งเล่น
• ติดตั้ง ประตูบานเลื่อนกระจก เชื่อมสนามหลังบ้านให้ห้องดูกว้าง
• เลือก เฟอร์นิเจอร์มัลติฟังก์ชัน เตียงมีลิ้นชัก โซฟาเก็บของ
• ทำ ฝ้าเพดานสูง 2.8–3 ม. ช่วยระบายความร้อนและเพิ่มมิติ
• วาง หน้าต่างทิศเหนือ‑ใต้ รับแสงธรรมชาติ ลดค่าพลังงาน

กรณีศึกษา: ปรับบ้านชั้นเดียว 90 ตร.ม. ให้รองรับการขยายครอบครัว

1. ปี ที่ 1 คู่แต่งงานใหม่อยู่ 2 คน → แยกห้องนอน‑ห้องทำงาน
2. ปี ที่ 4 มีลูกคนแรก → เปลี่ยนห้องทำงานเป็นห้องนอนเด็ก 10 ตร.ม.
3. ปี ที่ 8 ลูกสองคน → ต่อเติมครัวไทยด้านหลัง 12 ตร.ม. สร้างหลังคาโรงรถเพิ่ม

ผลลัพธ์คือบ้านโตไปพร้อมครอบครัวโดยไม่ต้องย้ายออก ประหยัดค่าธรรมเนียมโอนและค่านายหน้า

ต้นทุนแฝงเมื่อเลือกบ้าน “ใหญ่เกินจำเป็น”

รายการต้นทุน	บ้าน 120 ตร.ม.	บ้าน 240 ตร.ม.	ส่วนต่าง 20 ปี
ค่าไฟ (เฉลี่ย 18 บ./ตร.ม./เดือน)	2 592 บ.	5 184 บ.	624 000 บ.
ค่าประกันอัคคีภัย (0.1 %/ปี)	2 160 บ.	4 320 บ.	43 200 บ.
ค่าทาสี‑ซ่อมบำรุง (ทุก 5 ปี 400 บ./ตร.ม.)	9.6 หมื่น	1.92 แสน	96 000 บ.
รวม	—	—	763 200 บ.

ตัวเลขข้างต้นตอกย้ำว่า การเลือก ขนาดบ้านมาตรฐาน ไม่เพียงประหยัดตอนสร้าง แต่ลดค่าใช้จ่ายตลอดอายุบ้าน

สรุป

• บ้านมาตรฐานไทยนิยม 120–250 ตร.ม. เพราะสอดคล้องกฎหมาย เว้นร่น และงบก่อสร้าง
• ขนาดบ้านชั้นเดียว เริ่มได้ตั้งแต่ 65 ตร.ม. แต่ช่วงหวานคือ 90–150 ตร.ม. รองรับครอบครัว 3‑5 คน
• สูตร 3 ขั้น (สมาชิก + ส่วนรวม + เผื่อ 10–15 %) ทำให้คำนวณพื้นที่ได้แม่น
• อย่ามองเฉพาะค่าก่อสร้าง — บ้านใหญ่เกินไปบานปลายค่าดูแลนับล้าน
• ใส่ใจทิศทางลม แปลนเปิดโล่ง และเฟอร์นิเจอร์อเนกประสงค์ ก็ทำให้บ้านขนาดกะทัดรัดอยู่สบายยิ่งขึ้น