การรื้อถอนอาคารไม่ใช่แค่ “ทุบให้พัง” แล้วจบ เพราะเป็นกระบวนการที่ต้องผ่านขั้นตอนทางกฎหมาย มีความเสี่ยงทั้งต่อผู้ปฏิบัติงาน ทรัพย์สินโดยรอบ และสาธารณะ หากดำเนินการผิดพลาด อาจเจอทั้งปัญหาเรื่องความปลอดภัยและการฟ้องร้องทางกฎหมายได้
บทความนี้จะแนะนำทุกสิ่งที่คุณควรรู้เกี่ยวกับการรื้อถอนอย่างครบถ้วน ตั้งแต่ความหมาย ประเภท กฎหมายที่เกี่ยวข้อง วิธีขออนุญาต การจ้างผู้รับเหมา ไปจนถึงค่าใช้จ่ายโดยประมาณ
รื้อถอน คืออะไร?
การรื้อถอน (Demolition) คือ การทำลายหรือรื้อโครงสร้างอาคาร หรือสิ่งปลูกสร้างใด ๆ เพื่อเอาออกจากพื้นที่นั้น ไม่ว่าจะเป็นบางส่วนหรือทั้งหมด โดยมีวัตถุประสงค์ต่างกัน เช่น เพื่อสร้างใหม่ เปลี่ยนการใช้ประโยชน์ของที่ดิน หรือความปลอดภัยของอาคารที่ทรุดโทรม
ประเภทของการรื้อถอน
- รื้อถอนทั้งหมด (Total Demolition)
เช่น ทุบอาคารทั้งหลัง เตรียมสร้างใหม่ - รื้อถอนบางส่วน (Partial Demolition)
เช่น รื้อผนังบางจุด ต่อเติม ปรับปรุง หรือเปิดพื้นที่โล่ง - รื้อถอนชั่วคราว
เช่น การรื้อเพียงบางองค์ประกอบก่อนซ่อมแซมหรือย้าย - รื้อถอนอาคารที่ชำรุด/เสื่อมสภาพ
เพื่อป้องกันอันตราย เช่น อาคารทรุดตัว เสี่ยงพังถล่ม
อาคารแบบไหนต้องขออนุญาตรื้อถอน?
ตามกฎหมายควบคุมอาคาร (พ.ร.บ. ควบคุมอาคาร พ.ศ. 2522 และแก้ไขเพิ่มเติม) หากอาคารมีคุณสมบัติดังนี้ ต้อง ขออนุญาตรื้อถอน:
- มีพื้นที่เกิน 10 ตารางเมตร
- มีความสูงเกิน 15 เมตร
- อยู่ในเขตควบคุมการก่อสร้าง หรือพื้นที่ที่มีกฎระเบียบเฉพาะ
เอกสารที่ต้องใช้ในการขออนุญาตรื้อถอน
- แบบฟอร์มขออนุญาตรื้อถอน (แบบ อ.1)
- สำเนาทะเบียนบ้าน/บัตรประชาชนเจ้าของอาคาร
- โฉนดที่ดิน หรือหนังสือสิทธิ์ครอบครอง
- แบบแปลนโครงสร้างของอาคาร
- รายละเอียดวิธีการรื้อถอน และแผนควบคุมความปลอดภัย
- หนังสือมอบอำนาจ (ถ้าเจ้าของไม่ยื่นเอง)
ขั้นตอนการขออนุญาตรื้อถอนอาคาร
- เตรียมเอกสารครบถ้วน
- ยื่นคำร้องที่สำนักงานเขต/เทศบาล ที่อาคารตั้งอยู่
- เจ้าหน้าที่ตรวจสอบเอกสารและพื้นที่จริง
- รออนุมัติ (ภายใน 45 วัน) ตาม พ.ร.บ. ควบคุมอาคาร
- เริ่มดำเนินการรื้อถอนเมื่อได้รับอนุญาต
หากดำเนินการรื้อถอนโดยไม่ขออนุญาต อาจถูกปรับสูงสุด 100,000 บาท หรือจำคุกไม่เกิน 3 เดือน
กฎหมายที่เกี่ยวข้องกับการรื้อถอน
- พ.ร.บ. ควบคุมอาคาร พ.ศ. 2522
- พ.ร.บ. ความปลอดภัยในการทำงานของลูกจ้าง พ.ศ. 2554
- ข้อบัญญัติท้องถิ่นแต่ละเขต เช่น กรุงเทพมหานคร นนทบุรี ชลบุรี เป็นต้น
- ประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ (ความรับผิดชอบต่อเพื่อนบ้าน)
ค่ารื้อถอนอาคารโดยประมาณ
| ประเภทงาน | ราคาโดยประมาณ (บาท/ตร.ม.) |
|---|---|
| รื้อถอนบ้านไม้ | 200 – 400 |
| รื้อถอนอาคารคอนกรีตเสริมเหล็ก | 500 – 1,200 |
| รื้อถอนพร้อมขนเศษวัสดุ | +300 – 500 บาท/ตร.ม. |
| ถ้าต้องใช้รถแบคโฮหรือเครน | เพิ่ม 3,000 – 10,000 บาท/วัน |
| งานเสี่ยง (รื้ออาคารติดบ้านคนอื่น) | คิดเพิ่ม 20–50% |
ราคาขึ้นอยู่กับขนาดอาคาร ความยากของโครงสร้าง ทำเลที่ตั้ง และการเข้าถึงของเครื่องจักร
เลือกผู้รับเหมารื้อถอนอย่างไรให้ปลอดภัย
- มีใบอนุญาตถูกต้องตามกฎหมาย
- มีประกันภัยความเสียหายและประกันแรงงาน
- มีประสบการณ์งานรื้อถอน
- ทำแผนป้องกันผลกระทบต่อเพื่อนบ้าน
- มีเอกสารอนุญาตทิ้งเศษวัสดุในพื้นที่ถูกกฎหมาย
ความเสี่ยงหากรื้อถอนแบบผิดกฎหมาย
- ถูกฟ้องร้องโดยเพื่อนบ้าน (ฝุ่น เสียง รอยร้าว)
- ถูกเทศบาลหรือเขตสั่งระงับการทำงาน
- ถูกดำเนินคดีตาม พ.ร.บ. ควบคุมอาคาร
- เสี่ยงเกิดอุบัติเหตุถึงชีวิต
คำแนะนำเพิ่มเติม
- แจ้งเพื่อนบ้านก่อนเริ่มงาน เพื่อป้องกันข้อขัดแย้ง
- หากอาคารอยู่ติดเขตวัด โรงเรียน หรือพื้นที่สาธารณะ อาจมีข้อห้ามพิเศษ
- ไม่ควรรื้อถอนเองหากไม่มีความรู้ ควรจ้างมืออาชีพเท่านั้น
- ถ้ามีวัสดุที่รีไซเคิลได้ เช่น เหล็ก โครงไม้ สามารถขายเพื่อลดต้นทุนได้
สรุป
การรื้อถอนอาคารเป็นงานที่ซับซ้อนและต้องดำเนินการตามกฎหมายอย่างเคร่งครัด เพื่อความปลอดภัยของตนเองและผู้อื่น ไม่ว่าจะเป็นบ้านเก่า อาคารพาณิชย์ หรือสิ่งปลูกสร้างขนาดใหญ่
หากคุณวางแผนจะรื้อถอนในปี 2025 หรือในอนาคต ควรเริ่มจากการขอข้อมูลจากสำนักงานเขต เตรียมเอกสารให้ครบ และเลือกผู้รับเหมาที่ไว้ใจได้ เพื่อให้ทุกอย่างราบรื่นและไม่เกิดปัญหาภายหลัง
