กรมธนารักษ์ หน่วยงานดูแลทรัพย์สินแผ่นดิน พัฒนาทรัพย์สินของชาติ

ในโครงสร้างของรัฐบาลไทย หน่วยงานที่มีบทบาทสำคัญอย่างมากในการดูแลทรัพย์สินของรัฐ รวมถึงการบริหารที่ดิน ราชพัสดุ เหรียญกษาปณ์ และทรัพย์สินมีค่าอื่น ๆ ของประเทศ คือ “กรมธนารักษ์” ซึ่งเป็นหนึ่งในหน่วยงานภายใต้ กระทรวงการคลัง ที่ทำงานทั้งในเชิงนโยบายและการปฏิบัติ เพื่อให้ทรัพย์สินของรัฐสามารถใช้ประโยชน์ได้อย่างมีประสิทธิภาพ และส่งเสริมเศรษฐกิจอย่างยั่งยืน

กรมธนารักษ์คืออะไร

กรมธนารักษ์ เป็นหน่วยงานราชการระดับกรม มีหน้าที่ในการดูแล บริหาร และพัฒนาทรัพย์สินของแผ่นดิน ซึ่งรวมถึงที่ราชพัสดุ เหรียญกษาปณ์ สมบัติของชาติ และทรัพย์สินอื่น ๆ ที่อยู่ในครอบครองของรัฐบาลไทย โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อใช้ประโยชน์ต่อส่วนรวมและสร้างรายได้ให้กับประเทศในระยะยาว

กรมธนารักษ์มีหน้าที่ทำอะไร

กรมธนารักษ์มีหน้าที่หลักสำคัญหลายด้าน ครอบคลุมการบริหารทรัพย์สินของรัฐอย่างครอบคลุม ได้แก่

1. การบริหารที่ราชพัสดุ
จัดสรร จัดให้เช่า โอนกรรมสิทธิ์ และพัฒนา ที่ดินราชพัสดุ เพื่อใช้ประโยชน์ในภารกิจของรัฐและสร้างรายได้

2. การบริหารทรัพย์สินของรัฐ
ดูแลทรัพย์สินที่ตกเป็นของแผ่นดิน ไม่ว่าจะมาจากการยึดทรัพย์ การบริจาค หรือมรดกที่ไม่มีทายาท

3. การจัดทำเหรียญกษาปณ์
กรมธนารักษ์เป็นผู้รับผิดชอบการผลิตเหรียญกษาปณ์ในประเทศไทย โดยดำเนินการผ่าน โรงกษาปณ์ เพื่อให้มีเงินทอนเพียงพอหมุนเวียนในระบบเศรษฐกิจ

4. การดูแลสมบัติของชาติ
รวมถึงของมีค่าที่เก็บรักษาใน พิพิธภัณฑ์เหรียญ และ พิพิธภัณฑ์สมบัติของชาติ เช่น เครื่องราชอิสริยาภรณ์ เครื่องทองคำ หรือของมีค่าที่เกี่ยวข้องกับสถาบันพระมหากษัตริย์

5. การประเมินราคาทรัพย์สิน
ดำเนินการกำหนดราคาประเมินที่ดินสิ่งปลูกสร้าง และทรัพย์สินอื่นเพื่อประโยชน์ในการจัดเก็บภาษี และการใช้ประโยชน์ในกิจการของรัฐ

6. การส่งเสริมการใช้ทรัพย์สินรัฐเพื่อสาธารณประโยชน์
เช่น การให้เช่าที่ดินราชพัสดุเพื่อพัฒนาเป็นโครงการที่อยู่อาศัยของประชาชน หรือพื้นที่สีเขียวของชุมชน

สำนักงานธนารักษ์ขึ้นกับกระทรวงอะไร

กรมธนารักษ์เป็นหน่วยงานในสังกัด กระทรวงการคลัง
โดยมีอธิบดีกรมธนารักษ์เป็นผู้บริหารสูงสุด ขึ้นตรงต่อรัฐมนตรีว่าการกระทรวงการคลัง ซึ่งดูแลภาพรวมของการเงิน การคลัง และการบริหารทรัพย์สินของภาครัฐ

โครงสร้างของกรมธนารักษ์

ภายในกรมธนารักษ์ประกอบด้วยหลายสำนักและกองที่มีหน้าที่เฉพาะทาง เช่น

• สำนักบริหารที่ราชพัสดุ
• สำนักจัดการเหรียญกษาปณ์
• สำนักประเมินราคาทรัพย์สิน
• สำนักพัฒนาทรัพย์สิน
• สำนักนโยบายและแผน
• สำนักกฎหมาย
• สำนักการคลัง

หน่วยงานเหล่านี้จะทำงานร่วมกันเพื่อสนับสนุนภารกิจของกรมธนารักษ์ในการบริหารจัดการทรัพย์สินของประเทศอย่างมืออาชีพและโปร่งใส

กรมธนารักษ์มีกี่จังหวัด

ปัจจุบันกรมธนารักษ์มีสำนักงานในทุกจังหวัดทั่วประเทศ
รวมทั้งสิ้น 76 จังหวัด (ไม่รวมกรุงเทพมหานครซึ่งสำนักงานใหญ่อยู่ในส่วนกลาง)

สำนักงานธนารักษ์พื้นที่จะเป็นหน่วยงานที่รับผิดชอบดูแลที่ราชพัสดุและภารกิจอื่น ๆ ของกรมธนารักษ์ในพื้นที่แต่ละจังหวัดโดยเฉพาะ เช่น การให้เช่าที่ราชพัสดุ การตรวจสอบทรัพย์สินของแผ่นดิน และการประเมินราคา

โครงการสำคัญของกรมธนารักษ์

1. โครงการบ้านมั่นคง/บ้านประชารัฐ
ให้เช่าที่ดินราชพัสดุแก่ประชาชนผู้มีรายได้น้อยเพื่อสร้างที่อยู่อาศัยในราคาถูก

2. โครงการพัฒนาเชิงพาณิชย์บนที่ราชพัสดุ
เช่น การพัฒนาศูนย์กลางการค้าหรือพื้นที่เศรษฐกิจบนที่ราชพัสดุเพื่อนำรายได้กลับคืนสู่รัฐ

3. โครงการพัฒนาเมืองอัจฉริยะ (Smart City)
การสนับสนุนการใช้ที่ราชพัสดุในพื้นที่เมืองเพื่อพัฒนาระบบโครงสร้างพื้นฐานอัจฉริยะ

4. โครงการประเมินที่ดินรอบใหม่
จัดทำข้อมูลราคาประเมินใหม่ให้ทันสมัยเพื่อรองรับระบบภาษีที่ดินและสิ่งปลูกสร้าง

ความสำคัญของกรมธนารักษ์ต่อเศรษฐกิจ

กรมธนารักษ์มีบทบาทโดยตรงต่อระบบเศรษฐกิจและการคลังของประเทศ ไม่ว่าจะเป็นในแง่ของ

• การสร้างรายได้ให้รัฐจากการจัดเก็บค่าเช่าทรัพย์สิน
• การผลิตเหรียญเงินตราเพื่อให้ระบบเงินสดดำเนินไปอย่างราบรื่น
• การประเมินราคาทรัพย์สินเพื่อสนับสนุนระบบภาษีและการธนาคาร
• การนำที่ดินของรัฐไปใช้ในโครงการสาธารณูปโภค โครงการรัฐ หรือสาธารณประโยชน์ต่าง ๆ

ความโปร่งใสและธรรมาภิบาล

ในยุคที่ประชาชนให้ความสำคัญกับความโปร่งใส หน่วยงานอย่างกรมธนารักษ์ได้ยกระดับการบริหารงานโดยใช้ระบบดิจิทัลเข้ามาช่วยตรวจสอบและเผยแพร่ข้อมูลต่อสาธารณะ เช่น

• ระบบฐานข้อมูลทรัพย์สินราชการ
• ระบบแผนที่ราชพัสดุออนไลน์ (DOL Map)
• ระบบบริการประชาชนแบบอิเล็กทรอนิกส์ (E-Service)
• การประเมินผลและเปิดเผยงบประมาณประจำปีต่อสาธารณะ

ความร่วมมือกับภาคประชาชนและเอกชน

กรมธนารักษ์ไม่ได้ทำงานเฉพาะในภาครัฐ แต่ยังเปิดรับความร่วมมือกับภาคเอกชนและชุมชน เช่น

• การให้ภาคเอกชนลงทุนในพื้นที่ราชพัสดุภายใต้ PPP (Public Private Partnership)
• การเปิดโอกาสให้ชุมชนใช้พื้นที่ราชพัสดุเพื่อกิจกรรมสาธารณะ เช่น ตลาดชุมชน หรือพื้นที่สีเขียว
• การให้คำปรึกษาและอบรมความรู้เกี่ยวกับการจัดการทรัพย์สินของรัฐ

สรุป

กรมธนารักษ์ เป็นหน่วยงานภาครัฐที่มีบทบาทสำคัญในการดูแลทรัพย์สินของประเทศ ตั้งแต่ที่ดินราชพัสดุ เหรียญกษาปณ์ ไปจนถึงสมบัติล้ำค่าทางวัฒนธรรม ผ่านสำนักงานธนารักษ์ทั้ง 76 จังหวัดทั่วประเทศ ภายใต้การกำกับของกระทรวงการคลัง กรมธนารักษ์ทำหน้าที่อย่างครอบคลุมและลึกซึ้ง เพื่อบริหารทรัพย์สินของชาติให้เกิดประโยชน์สูงสุด พร้อมผลักดันการพัฒนาอย่างยั่งยืนทั้งในระดับท้องถิ่นและระดับประเทศ