ถนนในหมู่บ้านเป็นสิ่งที่หลายคนใช้อยู่ทุกวัน แต่กลับมีน้อยคนที่เข้าใจว่า “ถนนในหมู่บ้าน” อยู่ภายใต้กฎหมายใด ใครมีสิทธิเข้าใช้ หน่วยงานไหนดูแล หรือแม้กระทั่งคำถามที่หลายคนสงสัยว่า การจอดรถบนถนนในหมู่บ้านผิดกฎหมายหรือไม่
บทความนี้จะพาคุณเจาะลึกทุกแง่มุมเกี่ยวกับ กฎหมายถนนในหมู่บ้าน ตั้งแต่สิทธิในการใช้ถนน ข้อกำหนดด้านความกว้างของถนน ไปจนถึงข้อกฎหมายที่เกี่ยวข้องกับพฤติกรรมในชีวิตประจำวัน เพื่อให้คุณเข้าใจสิทธิหน้าที่ของตนเอง และอยู่ร่วมกับเพื่อนบ้านได้อย่างสันติ
ถนนในหมู่บ้าน คืออะไร?
ถนนในหมู่บ้าน หมายถึงถนนที่อยู่ภายในพื้นที่โครงการหมู่บ้านจัดสรรหรือโครงการที่อยู่อาศัย ซึ่งมีวัตถุประสงค์เพื่อใช้สัญจรภายในของผู้อยู่อาศัย และบางครั้งยังเชื่อมต่อกับถนนสาธารณะภายนอก
ถนนประเภทนี้สามารถแบ่งเป็น 2 ประเภทหลักๆ คือ:
- ถนนสาธารณะ – ถนนที่ผู้พัฒนาโครงการโอนให้เป็นทรัพย์สินของรัฐหรือท้องถิ่น (เช่น เทศบาล อบต.)
- ถนนส่วนบุคคล – ถนนที่ยังเป็นกรรมสิทธิ์ของเจ้าของโครงการหรือจัดอยู่ในทรัพย์สินของนิติบุคคลหมู่บ้าน
ถนนในหมู่บ้านหน่วยงานไหนรับผิดชอบ?
คำถามที่พบบ่อยคือ “ถนนในหมู่บ้านหน่วยงานไหนรับผิดชอบ?” คำตอบคือ ขึ้นอยู่กับประเภทของถนนว่าเป็นของใคร
- ถนนที่โอนเป็นสาธารณูปโภค → หน่วยงานท้องถิ่น เช่น อบต. หรือ เทศบาล จะรับผิดชอบบำรุง รักษา ซ่อมแซม
- ถนนที่ยังเป็นกรรมสิทธิ์เอกชน → เจ้าของโครงการหรือ นิติบุคคลหมู่บ้าน จะเป็นผู้รับผิดชอบ
กรณีที่โครงการไม่ได้โอนสาธารณูปโภคให้รัฐ ถนนในโครงการยังถือเป็นทรัพย์สินส่วนบุคคล และรัฐจะไม่มีหน้าที่ในการดูแล
ถนนเข้าหมู่บ้านต้องกว้างกี่เมตร?
สำหรับหมู่บ้านจัดสรรที่ต้องการได้รับการอนุญาตตามกฎหมายจะต้องดำเนินการตามประกาศกระทรวงมหาดไทย ว่าด้วยการจัดสรรที่ดิน ซึ่งกำหนดว่า:
- ถนนเมนหลัก (ถนนผ่านกลางโครงการ) ต้องมีความกว้างอย่างน้อย 12 เมตร
- ถนนรอง หรือถนนในซอย ต้องมีความกว้าง 6–8 เมตร ขึ้นอยู่กับขนาดของโครงการและจำนวนแปลงที่อยู่อาศัย
- ทางเดินเท้า อาจต้องมีระยะปลอดภัยและระยะถอยร่นจากแนวเขตถนน
นั่นหมายความว่า หากคุณกำลังพิจารณาจะซื้อบ้านในหมู่บ้านจัดสรร ควรสอบถามหรือขอดูแผนผังโครงการว่า ถนนในโครงการกว้างเท่าใด และสอดคล้องกับกฎหมายหรือไม่
การจอดรถบนถนนในหมู่บ้านผิดกฎหมายหรือไม่?
ประเด็นสำคัญอีกอย่างที่พบได้บ่อยในหมู่บ้าน คือการ “จอดรถบนถนนหน้าบ้าน” จนทำให้การสัญจรเป็นไปอย่างลำบาก หรือเกิดความขัดแย้งกับเพื่อนบ้าน แล้วแบบนี้จอดรถบนถนนในหมู่บ้านผิดกฎหมายไหม?
คำตอบ:
- หากเป็นถนนสาธารณะ
การจอดรถต้องปฏิบัติตาม พ.ร.บ.จราจรทางบก พ.ศ. 2522 เช่น ห้ามจอดในทางโค้ง หน้าประตูบ้าน ขวางทาง ฯลฯ หากฝ่าฝืนสามารถโดนจับปรับได้โดยเจ้าหน้าที่ตำรวจ - หากเป็นถนนส่วนบุคคล
นิติบุคคลหมู่บ้านสามารถกำหนด “ข้อบังคับหมู่บ้าน” เพื่อห้ามหรือควบคุมการจอดรถได้ หากสมาชิกฝ่าฝืน ข้อพิพาทอาจนำไปสู่การฟ้องร้องทางแพ่ง
ดังนั้น การจอดรถบนถนนหน้าบ้านโดยไม่กีดขวางการจราจรและไม่ละเมิดข้อบังคับของหมู่บ้านจึงไม่ถือว่าผิดกฎหมายโดยตรง แต่หากก่อความเดือดร้อน อาจเข้าข่ายการละเมิดสิทธิผู้อื่นได้
กฎหมายที่เกี่ยวข้องกับถนนในหมู่บ้าน
มีหลายกฎหมายที่ใช้ควบคุมหรือมีผลต่อการใช้งานถนนในหมู่บ้าน เช่น:
- พ.ร.บ.การจัดสรรที่ดิน พ.ศ. 2543
- พ.ร.บ.จราจรทางบก พ.ศ. 2522
- กฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตราเกี่ยวกับสิทธิในการครอบครองและใช้ทรัพย์ร่วม
- ข้อบังคับนิติบุคคลหมู่บ้านจัดสรร
ปัญหาทั่วไปที่พบบ่อยเกี่ยวกับถนนในหมู่บ้าน
1. เจ้าของบ้านดัดแปลงถนนหน้าบ้าน
มีบางกรณีที่เจ้าของบ้านราดปูน ยกพื้น หรือวางสิ่งของบนถนนหน้าบ้านตนเอง ทำให้ขัดขวางการใช้งานของส่วนกลาง การกระทำเช่นนี้อาจผิดกฎหมายในแง่การรุกล้ำพื้นที่สาธารณะหรือทรัพย์ส่วนรวม
2. หมู่บ้านไม่ดูแลถนนชำรุด
หากนิติบุคคลปล่อยถนนพัง ไม่ซ่อมบำรุง อาจมีผลต่อความปลอดภัยของผู้อยู่อาศัย ซึ่งเจ้าของบ้านสามารถรวมตัวร้องเรียนหรือขอประชุมเพื่อพิจารณาใช้งบซ่อมแซมได้
ข้อควรรู้สำหรับผู้ซื้อบ้านใหม่
- ตรวจสอบว่าโครงการมีการโอนสาธารณูปโภคแล้วหรือไม่
- ถามนิติบุคคลว่าถนนในหมู่บ้านใครรับผิดชอบ
- ดูแบบแปลนการจัดวางถนนว่ามีขนาดตามมาตรฐานหรือไม่
- ศึกษาข้อบังคับหมู่บ้านเกี่ยวกับการจอดรถ
คำแนะนำสำหรับการอยู่ร่วมกันในหมู่บ้าน
- อย่าใช้ถนนหน้าบ้านเป็นที่จอดรถถาวร
- หลีกเลี่ยงการวางสิ่งของ ขยะ หรือก่อสร้างสิ่งปลูกสร้างบนถนน
- เคารพสิทธิของเพื่อนบ้านในการใช้ถนนร่วมกัน
- หากมีปัญหา ควรแจ้งนิติบุคคล หรือเจรจาอย่างมีเหตุผล
สรุป
ถนนในหมู่บ้านเป็นพื้นที่ที่มีความสำคัญและใช้ร่วมกันทุกวัน ดังนั้นการเข้าใจถึง กฎหมายถนนในหมู่บ้าน จะช่วยให้เจ้าของบ้านรู้เท่าทันสิทธิและหน้าที่ของตน ไม่ว่าจะเป็นเรื่องความรับผิดชอบของหน่วยงาน, มาตรฐานถนน, หรือพฤติกรรมที่อาจเข้าข่ายละเมิดกฎหมาย เช่น การจอดรถบนถนนในหมู่บ้านผิดกฎหมายหรือไม่
การรู้ว่า ถนนเข้าหมู่บ้านต้องกว้างกี่เมตร และเข้าใจว่า ถนนในหมู่บ้านหน่วยงานไหนรับผิดชอบ คือพื้นฐานสำคัญของการใช้ชีวิตในชุมชนอย่างสงบสุข และเป็นการป้องกันปัญหาที่อาจเกิดขึ้นในอนาคต
