ค่า Ft คืออะไร? เข้าใจให้ถูก ก่อนค่าไฟพุ่ง

ทุกครั้งที่เราเปิดใบแจ้งค่าไฟ หลายคนมักสะดุดตากับบรรทัดหนึ่งที่เขียนว่า “ค่า Ft” แล้วสงสัยว่ามันคืออะไร ทำไมบางช่วงค่าไฟแพงขึ้น ทั้งที่เราใช้ไฟเท่าเดิม?

จริง ๆ แล้ว ค่า Ft (Fuel Adjustment Charge) หรือ ค่าไฟฟ้าผันแปรอัตโนมัติ เป็นองค์ประกอบสำคัญที่ส่งผลโดยตรงต่อค่าไฟฟ้าที่เราจ่ายในแต่ละเดือน แม้จะไม่ใช่ “ค่าหลัก” แต่มีผลมากกว่าที่คิด เพราะเป็นตัวสะท้อนต้นทุนพลังงานที่เปลี่ยนแปลงอยู่ตลอดเวลา

💡 ค่า Ft คืออะไร

ค่า Ft ย่อมาจาก Fuel Adjustment Charge หมายถึง ค่าไฟฟ้าที่เพิ่มหรือลดจากต้นทุนการผลิตไฟฟ้า ตามการเปลี่ยนแปลงของต้นทุนเชื้อเพลิง (เช่น ก๊าซธรรมชาติ น้ำมัน ถ่านหิน) และอัตราแลกเปลี่ยนเงินตราต่างประเทศ

พูดง่าย ๆ คือ

ค่า Ft = ตัวปรับ “ต้นทุนพลังงาน” ที่รัฐประกาศทุก 4 เดือน

เมื่อราคาพลังงานในตลาดโลกสูงขึ้น → ค่า Ft ก็เพิ่มขึ้น → ค่าไฟที่เราใช้ก็แพงขึ้น
ในทางกลับกัน หากราคาพลังงานลดลง → ค่า Ft ก็ลด → ค่าไฟก็ถูกลง

⚙️ องค์ประกอบของค่าไฟฟ้า

ค่าไฟฟ้าที่เราจ่ายทุกเดือนจะประกอบด้วย 2 ส่วนหลัก

1. ค่าไฟฟ้าฐาน (Base Tariff)
   เป็นต้นทุนคงที่ของการผลิตไฟฟ้า เช่น ค่าก่อสร้างโรงไฟฟ้า ค่าบำรุงรักษาระบบส่งและจำหน่าย
2. ค่าไฟฟ้าผันแปร (Ft)
   เป็นส่วนเพิ่มหรือลดจากราคาฐาน เพื่อสะท้อนต้นทุนพลังงานที่เปลี่ยนแปลง

ดังนั้น ค่าไฟฟ้ารวม (บาท/หน่วย) ที่เราจ่าย = ค่าไฟฟ้าฐาน + ค่า Ft

📈 ทำไมค่า Ft ถึงเปลี่ยนทุก 4 เดือน

เพราะราคาพลังงานในตลาดโลก เช่น ก๊าซธรรมชาติ หรือถ่านหิน มีความผันผวนสูง
สำนักงานคณะกรรมการกำกับกิจการพลังงาน (กกพ.) จึงกำหนดให้มีการ “ปรับค่า Ft ทุก 4 เดือน”

ช่วงเวลาที่ประกาศคือ

• มกราคม – เมษายน
• พฤษภาคม – สิงหาคม
• กันยายน – ธันวาคม

เพื่อให้สะท้อนต้นทุนจริงของการผลิตไฟฟ้าในแต่ละช่วง

🔥 ตัวแปรที่มีผลต่อค่า Ft

1. ราคาก๊าซธรรมชาติ
   พลังงานหลักของไทยกว่า 60% มาจากก๊าซธรรมชาติ
   เมื่อราคาก๊าซโลกสูงขึ้น ต้นทุนผลิตไฟฟ้าก็เพิ่ม
2. ราคาน้ำมันและถ่านหิน
   ใช้ผลิตไฟฟ้าในบางโรงไฟฟ้า เช่น เหนือ–อีสาน
   หากราคาพุ่ง ค่า Ft ก็จะขยับตาม
3. อัตราแลกเปลี่ยนเงินบาท–ดอลลาร์
   เพราะไทยต้องนำเข้าเชื้อเพลิง ถ้าเงินบาทอ่อนค่าจะต้องจ่ายแพงขึ้น
4. ปริมาณไฟฟ้าที่ใช้จริง
   ถ้าใช้ไฟมาก ต้นทุนเฉลี่ยต่อหน่วยลดลง แต่หากใช้ไฟน้อย ต้นทุนเฉลี่ยจะสูงขึ้น

🧮 ตัวอย่างการคำนวณค่า Ft

สมมุติว่า

• ค่าไฟฟ้าฐาน = 3.80 บาท/หน่วย
• ค่า Ft ประจำงวด = +0.99 บาท/หน่วย
• ใช้ไฟเดือนละ 300 หน่วย

ค่าไฟรวม = (3.80 + 0.99) × 300 = 1,437 บาท

ถ้าเดือนถัดไป กกพ. ปรับ Ft ลงเหลือ +0.66 บาท/หน่วย
ค่าไฟใหม่ = (3.80 + 0.66) × 300 = 1,338 บาท
→ เท่ากับลดลง 99 บาท ทั้งที่ใช้ไฟเท่าเดิม

📊 ค่า Ft ไม่ได้เก็บเท่ากันทุกกลุ่มผู้ใช้

ค่า Ft ของแต่ละกลุ่มอาจต่างกันเล็กน้อย เช่น

ประเภทผู้ใช้	ตัวอย่าง	หมายเหตุ
ผู้ใช้ไฟฟ้าภาคครัวเรือน	บ้านพักทั่วไป	มักมีอัตรา Ft ต่ำกว่า
ผู้ใช้ไฟฟ้าภาคธุรกิจ	ร้านค้า โรงงาน	มีอัตรา Ft สูงกว่า เพราะใช้ไฟมาก
ผู้ใช้ไฟฟ้าขนาดใหญ่	โรงงานอุตสาหกรรม	ขึ้นอยู่กับเงื่อนไขสัญญา

💬 ทำไมบางคนรู้สึกว่า “ค่า Ft” ทำให้ค่าไฟแพงขึ้นตลอด?

เพราะในช่วงหลายปีที่ผ่านมา ราคาพลังงานโลกผันผวนสูงจากหลายปัจจัย เช่น

• สงครามรัสเซีย–ยูเครน ทำให้ราคาก๊าซพุ่ง
• ภาวะเศรษฐกิจโลกและค่าเงินบาทอ่อนค่า
• ไทยต้องนำเข้าก๊าซ LNG ราคาสูงเพื่อชดเชยแหล่งในประเทศ

ทั้งหมดนี้ส่งผลให้ต้นทุนผลิตไฟฟ้าสูงขึ้น จึงทำให้ค่า Ft ในรอบต่าง ๆ “บวกเพิ่ม” ต่อเนื่อง

⚖️ แล้วค่า Ft ถูกกำหนดโดยใคร?

หน่วยงานที่มีหน้าที่คำนวณและประกาศคือ สำนักงานคณะกรรมการกำกับกิจการพลังงาน (กกพ.)
โดยจะพิจารณาต้นทุนจริงจาก

• การไฟฟ้าฝ่ายผลิตแห่งประเทศไทย (กฟผ.)
• การไฟฟ้านครหลวง (กฟน.)
• การไฟฟ้าส่วนภูมิภาค (กฟภ.)

เมื่อได้ผลแล้วจะเสนอให้กระทรวงพลังงานอนุมัติและประกาศใช้อย่างเป็นทางการ

🧠 เคล็ดลับลดผลกระทบจากค่า Ft

1. ใช้เครื่องใช้ไฟฟ้าประหยัดพลังงานเบอร์ 5
   โดยเฉพาะตู้เย็น แอร์ และเครื่องซักผ้า
2. ปิดเครื่องใช้ไฟฟ้าเมื่อไม่ใช้งาน
   ลดการรั่วไหลของพลังงานที่มองไม่เห็น
3. ปรับอุณหภูมิแอร์ที่ 25 องศาเซลเซียส
   ประหยัดไฟได้มากกว่า 10% ต่อเดือน
4. ใช้แสงธรรมชาติช่วงกลางวัน
   ลดการเปิดไฟโดยไม่จำเป็น
5. ติดตามประกาศค่า Ft ทุกงวด
   เพื่อวางแผนการใช้ไฟและค่าใช้จ่ายล่วงหน้า

💬 ตัวอย่างการประกาศค่า Ft

ช่วงเวลา	ค่า Ft (บาท/หน่วย)	แนวโน้ม	หมายเหตุ
ม.ค.–เม.ย. 2568	+0.99	เพิ่มขึ้น	ราคาก๊าซสูง
พ.ค.–ส.ค. 2568	+0.66	ลดลง	ก๊าซนำเข้าลดลง
ก.ย.–ธ.ค. 2568	+0.82	เพิ่มเล็กน้อย	ค่าเงินบาทอ่อนตัว

🧩 สรุปให้เข้าใจง่าย

หัวข้อ	สรุป
ค่า Ft คืออะไร	ค่าปรับตามต้นทุนเชื้อเพลิงและเศรษฐกิจ
ใครกำหนด	สำนักงาน กกพ.
ปรับเมื่อไร	ทุก 4 เดือน
ส่งผลอย่างไร	ทำให้ค่าไฟขึ้นหรือลง
ลดผลกระทบได้ไหม	ใช้ไฟอย่างมีประสิทธิภาพ

⚡ บทสรุป

“ค่า Ft” ไม่ใช่ภาษีแอบแฝงอย่างที่หลายคนเข้าใจ
แต่เป็นกลไกที่ทำให้ระบบไฟฟ้ามีความยั่งยืนและสะท้อนต้นทุนจริงของพลังงานในประเทศ

หากเรารู้วิธีอ่านบิลไฟ และเข้าใจค่า Ft อย่างถูกต้อง
เราจะสามารถคำนวณค่าใช้จ่ายได้แม่นยำขึ้น วางแผนการใช้พลังงานอย่างมีประสิทธิภาพ
และปรับพฤติกรรมให้สอดคล้องกับเศรษฐกิจพลังงานในแต่ละช่วงเวลาได้ดียิ่งขึ้น

💡 “เข้าใจค่า Ft วันนี้ ช่วยลดค่าไฟในอนาคตได้จริง”